Με ασπίδα σας τη διατροφή: Θωρακίστε τον οργανισμό σας απέναντι στις αλλεργίες!
Αλλάξαμε εποχή του έτους, «η άνοιξη μας έφτασε» και στρώνει για εμάς ένα έγχρωμο τραπέζι με περισσότερο ήλιο, περισσότερα φρούτα και λαχανικά και μεγαλύτερη διάθεση για σωστότερες τροφικές επιλογές. Κι ενώ όλοι μιλούν για την εποχιακή αλλεργία που βρίσκεαι σε έξαρση, τα συνοδά της συμπτώματα (πταρμός, καταρροή, έκζεμα) και πώς θα τα καταπολεμήσουν, εμείς θα αναφερθούμε στην τροφική αλλεργία και δυσανεξία που αν και δεν εμφανίζουν εποχικότητα είναι εξίσου σημαντικές.
Τί είναι η τροφική αλλεργία;
Ψάχνοντας σε ένα λεξικό ιατρικών όρων αναφέρεται πως «αλλεργία είναι η κατάσταση υπερευαισθησίας που αποκτάται με την έκθεση σε συγκεκριμένο αλλεργιογόνο, ενώ η επανέκθεση φέρνει στο φως μια τροποποιημένη ικανότητα αντιδράσεως». Για την τροφική αλλεργία τα υπεύθυνα αντιγόνα (εκλυτικοί παράγοντες) περιλαμβάνουν τροφές και συνήθως αυτή εκδηλώνεται με δερματικές αντιδράσεις, στομαχικό πόνο ή άσθμα. Τα πιο κοινά τρόφιμα είναι τα αυγά, το γάλα, το ψάρι, τα μαλακοόστρακα, οι ξηροί καρποί και κυρίως τα φιστίκια, τα φασόλια σόγιας, και το σουσάμι. Τα ίδια ενώ μπορεί να είναι ακίνδυνα στους περισσότερους ανθρώπους ωστόσο μπορούν να προκαλέσουν μια μη φυσιολογική ανοσοποιητική αντίδραση με στοιχεία φλεγμονής σε αυτούς που είναι αλλεργικοί. Χρειάζεται προσοχή γιατί αν κάποιος εμφανίζει μια σοβαρή τροφική αλλεργία και καταναλώσει το υπεύθυνο τρόφιμο υπάρχει κίνδυνος για αλλεργικό ή αναφυλακτικό σοκ (επικίνδυνη αντίδραση ακόμα και για τη ζωή) που εκδηλώνεται με ζάλη, βήχα, πτώση της πίεσης,ερεθισμό ή κνησμό στο στόμα ή σε ολόκληρο το σώμα. Χορηγείται αδρεναλίνη για την αντιμετώπιση της αναφυλαξίας.
Τί είναι η τροφική δυσανεξία;
Η τροφική δυσανεξία όπως μας δηλώνει και η ετιμολογία της λέξης είναι η «αδυναμία ανοχής ή καταναλώσεως,
αδυναμία απορροφήσεως ή μεταβολισμού θρεπτικών ουσιών». Δεν σχετίζεται με το ανοσοποιητικό σύστημα. Είναι
μια αρνητική αντίδραση σε ορισμένα συστατικά των τροφιμων. Η πιο κοινή τροφική δυσανεξία είναι η
δυσανεξία στη λακτόζη, στα πρόσθετα τροφίμων και στα θειώδη άλατα. Κατά αυτόν τον ορισμό οποιαδήποτε
τροφή που δεν είναι ανεκτή στο στομάχι μπορεί να σχετίζεται με γαστρεντερικές διαταραχές αλλά και με
πολλά ακόμα συμπτώματα όπως οιδήματα, τυμπανισμό, διάρροια κτλ. Συνήθως οφείλονται σε κάποια γενετική
ενζυμική ανεπάρκεια (π.χ. έλλειψη του ενζύμου λακτάση στη δυσανεξία του γάλακτος ή του ενζύμου G6PD στην
δυσανεξία των κουκιών- κυάμωση) και άλλοτε οφείλονται σε ανεπάρκεια ενζύμου εξ’αιτίας της λήψης
φαρμάκου (υπερευαισθησία στην τυραμίνη, στην ισταμίνη).
Μέχρι εδώ να θυμάστε ό,τι: Η τροφική αλλεργία και η τροφική δυσανεξία δεν ταυτίζονται. Στην τροφική αλλεργία
συμμετέχει το ανοσοποιητικό μας σύστημα ενώ στη δυσανεξία όχι. Για αυτό το λόγο και δε μπορεί να διαγνωστεί
η δυσανεξία με τον προσδιορισμό αντισωμάτων στον ορό του αίματος.Αν όμως ακόμα σας διακατέχει μια σύγχηση
πάνω στο θέμα, μην ανησυχείτε, όλα θα σας τα πούμε! Ξέρετε πολλά από αυτά που πιστεύουμε για τη διατροφή ή
και που ακούμε και που διαβάζουμε συχνά είναι μύθος. Με ένα απλό τεστ τύπου ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ θα σας τα εξηγήσουμε.
Η κοιλιοκάκη είναι τροφική αλλεργία;
Κοιλιοκάκη ονομάζεται η χρόνια οικογενής διαταραχή του λεπτού εντέρου η οποία συνοδεύεται από ισόβια ευαισθησία στη γλουτένη, ένα πρωτεϊνικό σύμπλεγμα που βρίσκεται στο σιτάρι και τα προϊόντα του. Δεν είναι τροφική αλλεργία αλλά μια αυτοάνοση ασθένεια που χρήζει συνδυαστικής διαιτητικής-ιατρικής αντιμετώπισης όπως αποφυγή των τροφών με γλουτένη, αποκατάσταση υγρών και ηλ/των και χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Σχετίζεται η ποσότητα της τροφής με την πρόκληση των συμπτωμάτων;
Όχι όταν μιλάμε περί αλλεργίας τροφίμων. Σε ένα ευαισθητοποιημένο άτομο ακόμα και ελάχιστη ποσότητα από την τροφή – αλλεργιογόνο μπορεί να προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα. Σε άτομα όμως που δεν έχουν αλλεργία αλλά δυσαπορρόφηση ορισμένων τροφών ίσως τα πιο μικρά και συχνά γεύματα να γίνονται καλύτερα ανεκτά.
Σχετίζεται η μίξη των τροφών με την εμφάνιση αλλεργίας;
Όχι όταν δεν υπάρχει υποκείμενη και προϋπάρχουσα ευαισθησία του ατόμου σε κάποιο από τα συστατικά που καταναλώθηκαν ταυτόχρονα. Δεν ισχύει δηλαδή ότι αν κανείς καταναλώσει ταυτόχρονα αυγό με ψάρι θα εμφανίσει αλλεργία. Αυτό που μπορεί να ισχύει είναι οτι κανείς μπορεί να γίνει ευαίσθητος (αλλεργικός) ξαφνικά σε κάποιο τρόφιμο το οποίο κατανάλωνε για χρόνια και σε αυτό κυρίως ενοχοποιείεται η εισαγωγή των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων στη διαιτά μας που κρύβουν πολλά αλλεργιογόνα.
Δεν υπάρχει άραγε τρόπος ίασης της τροφικής αλλεργίας;
Θεραπεία της τροφικής αλλεργίας προτείνεται μόλις τεθεί η διάγνωση από τον ιατρό και συνίσταται στην αποφυγή της κατανάλωσης του υπεύθυνου τροφίμου, των τροφών που κάνουν διασταυρούμενη αντίδραση με αυτό αλλά και προσοχή στις «κρυφές πηγές» του. Μελλοντικά οι ερευνητές ευελπιστούν στην παρασκευή εμβολίου (ανοσοθεραπεία).
Δηλαδή διαρκεί για πάντα;
Χμ...Στους ενήλικους ναι, κρατάει για πάντα. Βέβαια εξαρτάται από το είδος της τροφής για αυτό και συνίσταται επανέλεγχος σε τακτά διαστήματα, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει πλήρη αποχή από την υπεύθυνη τροφή. Στα παιδιά μόνο μπορεί ορισμένες τροφές που δεν γίνονται ανεκτές αρχικά (π.χ. αυγό) να γίνουν κάποια στιγμή στο μέλλον. Σημειώστε όμως πως οι αλλεργίες σε ξηρούς καρπούς, ψάρια και όστρακα συνήθως διατηρούνται επ’ άπειρον.
Ευσταθεί η ιδέα της πρόληψης;
Σαφώς! Ο μόνος τρόπος να ώστε να αποφευχθεί η εμφάνιση αλλεργιών είναι η πρόληψη. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να
γνωρίζετε τα συστατικά των τροφίμων ώστε να αποφεύγετε συστηματικά τα «ύποπτα». Πρόσφατα, η Επιστημονική ομάδα της Ευρωπαικής
Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) διατύπωσε τη γνώμη της για την αναγκαιότητα επισήμανσης αλλεργιογόνων τροφίμων.
Τα αλεργιογόνα αναγράφονται στις ετικέτες των τροφίμων και μπορείτε να τα βρείτε μέσα σε παρένθεση ή με πιο έντονα γράμματα ή
σε ξεχωριστή δήλωση. Μέχρι τώρα όμως δεν υπάρχει σαφής επιστημονικός καθορισμός του ορίου πάνω από το οποίο η πρόσληψη των
αλεργιογόνων ουσιών μπορεί να προκαλέσει αλλεργία ούτε και οι επιπτώσεις που μπορεί να έχουν τα αλλεργιογόνα που περιέχονται
στα μεταποιημένα τρόφιμα, οπότε καλύτερος προστάτης του εαυτού σας είστε εσείς.
Φορέστε λοιπόν τα ανοιξιάτικα άφοβα αλλά καταναλώστε τα τρόφιμα με μέτρο και προσοχή! Από τα φρούτα αυτά που
ενοχοποιούνται περισσότερο για αλλεργία είναι οι φράουλες, τα ακτινίδια, τα φρούτα με κουκούτσι (κεράσια, βερίκοκα, ροδάκινα κλπ.)
ενώ από τα λαχανικά, πιο αλλεργιογόνα θεωρούνται το σπανάκι, οι ντομάτες, ο μαϊντανός, το σέλινο.Βέβαια μην ανησυχείτε γιατί
συνήθως καταστρέφονται με το μαγείρεμα (όχι όμως πάντα).
Και επειδή όντως διατρέχουμε την εποχή της έξαρσης όλων των αλλεργιών... αντιμετωπίστε τη φυσικά! Μια διατροφή πλούσια σε
αντιοξειδωτικά, όπως βιταμίνη Ε, ιχθυέλαια, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, μια διατροφή με χυμούς και φυτικές ίνες, με
περισσότερο γιαούρτι ή/και μήλο, σκόρδο, ακόμα και καφέ (!) μπορεί να βελτιώσει αισθητά τα συμπτώματα...Προστατευτείτε!
Περισότερες πληροφορίες στα www.allergy.org.gr www.allergy.org.au www.iatronet.gr www.efet.gr
Παπαδήμα Ευγενία-Ιωάννα
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc
Για το περιοδικό «Σπίτι και Κόσμος»